حقایقی جالب در مورد نیش زنبور عسل

زنبور عسل تا جایی که امکان دارد از نیش خود استفاده نمی کند. با این حال اگر دچار زنبورگزیدگی شدید، نگران نباشید و سعی کنید از روش های مختلف آن را برطرف کنید.زنبور عسل حشره ای شگفت انگیز است. جزء به جزء آناتومی بدن زنبور عسل سرشار از شگفتی است. از ساختمان بیرونی بدن زنبور گرفته تا معده و حتی سیستم شنوایی این حشره نیز خاص است. یکی از قسمت های شگفت انگیز زنبور عسل که در کنار اهمیت آن برای خود زنبور، باعث شده خواصی برای انسان نیز ایجاد شود، نیش زدن این حشره است.
نه تنها امروزه بلکه از قرن ها و هزاران سال پیش، نیش زدن زنبور و زهر این حشره مورد توجه انسان ها بوده است. سال ها پیش از میلاد حضرت مسیح (ع) از زهر زنبور عسل برای درمان بیماری های مختلف به ویژه بیماری های التهابی استفاده می شد. امروزه نیز با روش های جدید استحصال زهر، بدون نیاز به نیش زدن زنبور بر روی بدن انسان، امکان استفاده بیشتر از زهر زنبور عسل مهیا شده است.
اما بد نیست اطلاعاتی هم در مورد نیش زنبور عسل، مکانیسم اثر آن و موارد مختلفی در مورد این سیستم موجود در ساختار بدن زنبور به دست آوریم. در این مطلب اطلاعات مختصری در این زمینه ارائه خواهد شد که قطعا برای شما نیز جذابیت خواهد داشت.

ساختار نیش زنبور به چه صورت است؟
نیش زنبور ساختار جالب توجهی دارد. این ساختار باعث شده تا زنبور عسل تا جای ممکن از نیش خود استفاده نکند. تنها زمانی به سراغ استفاده از نیش می رود که مطمئن است کلونی زنبور عسل با مشکل مواجه خواهد شد یا جان دیگر زنبورها در خطر است.
نیش زنبور عسل در قسمت انتهایی شکم و در درون بدن او قرار دارد. دقیقا از مخرجی که برای خارج شدن مدفوع زنبور عسل تعبیه شده، نیش نیز امکان خارج شدن پیدا می کند. پس از نیش زدن، اگر نیش دچار مشکلی نشده باشد، دوباره به همین قسمت باز می گردد.
نیش زنبور عسل شباهت زیادی به قلاب ماهی گیری دارد. حدودا 16 عدد خار بر روی این نیش به صورت وارونه تعبیه شده است. وارونه بودن خارهای روی نیش باعث می شود تا نیش زدن زنبور باعث ایجاد درد شود. به ویژه زمانی که تلاش می کند نیش را از بدن خارج کند. در واقع نیش به راحتی در بدن انسان یا هر موجود دیگری فرو می رود؛ اما خارج کردن آن با دشواری همراه است؛ چراکه خارهای موجود روی نیش زنبور درون بدن گیر می افتد.
تلاش زنبور و عجله او برای فرار کردن پس از نیش، باعث جدا شدن نیش از بدن او خواهد شد. همین موضوع عمر زنبور را کوتاه کرده و اندکی پس از نیش زدن، می میرد. به همین علت است که زنبورعسل بر خلاف دیگر نژادهای زنبور، تا زمانی که در مورد به خطر افتادن جان زنبورهای دیگر و کلنی اطمینان نداشته باشد، دست به این عملیات نمی زند.
در بسیاری از موارد، پس از نیش زدن زنبور، نیش به همراه روده و دیگر محتویات شکم از بدن او خارج می شود. در چنین شرایطی زنبور مدت زمان بسیار کوتاهی زنده خواهد ماند. دانشمندان تحقیقات زیادی را برای پی بردن به علت نوع طراحی نیش انجام داده اند که چرا با بسیاری از حشرات متفاوت است. نتایج قانع کننده ای هنوز برای این موضوع پیدا نشده است.

آیا زنبورها همواره بعد از نیش زدن می میرند؟
اگر منظور از این سوال، نیش زدن به انسان است، کاملا وابسته به نحوه نیش زدن زنبور دارد. زنبورها به دو صورت نیش می زنند. روش اول نیش زدن این است که آرام روی بدن انسان نشسته نیش را فرو برده و به آرامی خارج می کنند. در این صورت احتمال زنده ماندن زنبور و عدم آسیب به مکانیسم نیش زیاد است. اما اگر زنبور در حالت تهاجمی قرار داشته باشد، به احتمال زیاد به دلیل سرعت بالای نیش زدن و خارج کردن نیش، دچار مشکل می شود.
نکته جالب توجه، نیش زدن دیگر حشرات است. زنبور عسل از نیش زدن به دیگر حشرات دچار هیچ گونه مشکلی نخواهد شد. علت نیز این است که بدن حشرات از جنش کیتین بوده و نیش زنبور به راحتی فرور رفته و خارج می شود. در نتیجه دلیلی برای مخدوش شدن سیستم نیش زنبور وجود نداشته و جان سالم به در می برد. به همین علت است که زنبورها خیلی ساده هر حشره ای که به کندو نزدیک می شود را از میان بر می دارند.

آیا نیش همه زنبورها یکسان است؟
تقریبا ساختار نیش همه زنبوران کارگر از یک نژاد، شبیه به هم هستند. طبیعی است که نیش زنبوران کارگر از نژادهای مختلف با هم تفاوت داشته باشد. زنبور ملکه نیش متفاوتی دارد. هم از نظر سایز و هم از نظر ساختار، نیش زنبور ملکه متفاوت است. سایز نیش زنبور ملکه بزرگتر از سایز نیش زنبوران کارگر بوده و بدون هیچ گونه خار است. در واقع زنبور ملکه بدون هیچ استرسی می تواند به بدن گوشتی مهاجمان نیش زده و نیش خود را خارج کند. میزان سمی که زنبور ملکه می تواند تزریق کند نیز بیشتر است. با این حال زنبور ملکه در شرایط فوق اضطراری و اصولا در مبارزاتی که با زنبوران ملکه دیگر دارد از نیش خود استفاده می نماید.
اما نیش زنبوران نر هم جالب است؛ چراکه اصلا نیش ندارند! زنبوران نر از داشتن نیش بی بهره هستند. چراکه اصلا نیازی به نیش ندارند. نیش یک عامل حفاظتی از کندو است که زنبوران نر هیچ وظیفه ای در این زمینه ندارند. شاید اگر زنبورهای نر هم نیش داشتند، مشکلات زیادی در کندو به ویژه در زمان نرکشی زمستانه ایجاد می شد.

اثرات متفاوات نیش زدن زنبور برای انسان
اشتباه نکنید! نیش زدن زنبور برای انسان همیشه هم دارای خاصیت نیست. آنچه که برای انسان مفید است، زهر زنبور است نه نیش زدن زنبور! اگرچه در گذشته چاره ای به جز استفاده از روش نیش درمانی وجود نداشت؛ اما مشکلات زیادی به ویژه حساسیت های مختلف برای بدن انسان به همراه داشت. این در حالی است که استفاده از زهر زنبور امروزه ربطی به نیش زدن ندارد.
روش های مختلفی برای استحصال زهر زنبور طراحی شده که رد بسیاری از موارد حتی بدون کوچکترین آسیب به زنبور، زهر ها استخراج شده و در تولید داروهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. به همین علت، بهتر است تا جای ممکن از در معرض نیش قرار گرفتن دوری کنیم. البته زنبوردارانی که در معرض مداوم نیش زنبور هستند، شرایط متفاوتی داشته و به همین علت آن ها را از این موضوع جدا می کنیم.